Kiến tạo giải pháp phát triển bền vững nền hành chính tinh gọn, hiệu quả

Phiên làm việc do GS.TS. Alex Brillantes, Tổng Thư ký EROPA; TS. Bùi Phương Đình, Phó Giám đốc Học viện Hành chính và Quản trị công; PGS.TS. Hoàng Mai, Trưởng Khoa Quản trị nhân lực, Học viện Hành chính và Quản trị công điều hành với nhiều tham luận quan trọng.

GS.TS. Alex Brillantes, Tổng Thư ký EROPA chia sẻ kinh nghiệm từ các nước trong khối ASEAN, như: Philippines, Thái Lan, Indonesia và Brunei về phát triển năng lực đổi mới trong sáng tạo khu vực công. Ông cho rằng, đổi mới sáng tạo trong khu vực công không chỉ là ứng dụng công nghệ mà còn là cải tiến thể chế, quản trị và văn hóa công vụ nhằm xây dựng chính phủ hiệu quả, minh bạch và lấy người dân làm trung tâm. Một số nước đã triển khai nhiều mô hình, sáng kiến, chương trình tiêu biểu và thành công trong phát triển năng lực đổi mới sáng tạo, như: chương trình Galing Pook (Philippines) tôn vinh 357 sáng kiến quản trị địa phương xuất sắc; mô hình “Smart Kampung” ở Indonesia thúc đẩy chuyển đổi số nông thôn; sáng kiến “Jakarta Kini” cung cấp nền tảng dịch vụ công trực tuyến một cửa; mô hình “du lịch cộng đồng” ở Brunei kết hợp phát triển kinh tế với bảo tồn văn hóa. Những kinh nghiệm này cho thấy, đổi mới sáng tạo bền vững cần gắn với sự tham gia của người dân, hợp tác liên ngành và hỗ trợ từ các học viện, doanh nghiệp. Đối với Việt Nam, ông đề xuất 3 định hướng chính sách: (1) Tăng cường hợp tác giữa các trường đại học và cơ quan chức năng để đồng sáng tạo giải pháp công; (2) Đầu tư phát triển năng lực đổi mới cho đội ngũ lãnh đạo và công chức thông qua các chương trình “tư duy hệ thống” và “thiết kế sáng tạo”; (3) Tận dụng chuyển đổi số và trí tuệ nhân tạo như lợi thế chiến lược để nâng cao năng lực quản trị công, hướng tới nền hành chính hiệu quả, sáng tạo và phục vụ người dân.

Nhấn mạnh vai trò của đào tạo, bồi dưỡng trong phát triển năng lực số và tư duy sáng tạo cho cán bộ, công chức ở Việt Nam, PGS.TS. Nguyễn Bá Chiến chỉ rõ, năng lực số giúp công chức nắm vững công nghệ thông tin, dữ liệu lớn, trí tuệ nhân tạo và các nền tảng số, từ đó ứng dụng hiệu quả vào quản lý nhà nước và cung ứng dịch vụ công. Việc nâng cao năng lực số góp phần rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ, tăng minh bạch và nâng cao hiệu quả hoạt động hành chính. Ông khẳng định thêm, tư duy sáng tạo sẽ giúp cán bộ chủ động xây dựng giải pháp đổi mới, cải tiến quy trình và nâng cao chất lượng dịch vụ công. Các chương trình đào tạo về tư duy hệ thống, tư duy thiết kế và quản trị đổi mới khuyến khích công chức linh hoạt, toàn diện, năng động, sáng tạo hơn trong giải quyết vấn đề.

Với tham luận “Lãnh đạo đổi mới trong kỷ nguyên toàn cầu hóa và cách mạng công nghệ”, TS. Noor Maya Salleh cho rằng đổi mới sáng tạo trong khu vực công là nhiệm vụ bắt buộc nhằm tăng hiệu quả, củng cố niềm tin của người dân. Chính phủ cần xây dựng đội ngũ lãnh đạo có tầm nhìn, năng lực thích ứng và tư duy số, đồng thời thiết lập hệ sinh thái phát triển nguồn nhân lực công vụ (HRD) linh hoạt, kết nối giữa Nhà nước - doanh nghiệp - cơ sở đào tạo - xã hội. Theo TS. Salleh, thành công của quản trị công trong thời đại biến động sẽ phụ thuộc vào năng lực của lãnh đạo, khả năng dự báo trước những thay đổi phức tạp của tình hình thế giới, đồng thời lãnh đạo cần có tầm nhìn, có tư duy chiến lược, khả năng đổi mới mạnh mẽ, biến thách thức toàn cầu thành cơ hội phát triển bền vững quốc gia.

Bà Đỗ Thanh Huyền, chuyên gia phân tích chính sách, UNDP Việt Nam tham luận tại Diễn đàn.

Tại Diễn đàn, bà Đỗ Thanh Huyền chia sẻ về kinh nghiệm thúc đẩy đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong khu vực công dựa trên bằng chứng tại Việt Nam. Bà nhấn mạnh vai trò của PAPI - công cụ đánh giá hiệu quả quản trị và hành chính công như một nguồn dữ liệu quan trọng giúp chính quyền trung ương và địa phương cải thiện chất lượng điều hành, nâng cao tính minh bạch và trách nhiệm giải trình. Bà khẳng định thêm, đổi mới sáng tạo trong khu vực công chỉ thực sự hiệu quả khi dựa trên dữ liệu, bằng chứng và sự tham gia của người dân, qua đó thúc đẩy chuyển đổi số toàn diện, minh bạch và lấy người dân làm trung tâm trong quản trị công tại Việt Nam.

Tọa đàm: Xây dựng năng lực đổi mới sáng tạo: Vai trò của cơ sở đào tạo và chính quyền địa phương trong bối cảnh Việt Nam hiện nay

Phiên Tọa đàm bàn tròn có tham dự của các chuyên gia quốc tế cùng đại diện chính quyền địa phương, doanh nghiệp và cơ sở đào tạo: TS. Bùi Phương Đình, Phó Giám đốc Học viện Hành chính và Quản trị công; ông Lê Hữu Phước, Phó Chánh Văn phòng UBND tỉnh, Giám đốc Trung tâm Phục vụ Hành chính công tỉnh Quảng Trị; ông Nguyễn Đức Mạnh, Phó Giám đốc Trung tâm phục vụ hành chính công tỉnh Tuyên Quang; TS. Mạc Quốc Anh, Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Hà Nội; PGS.TS. Phạm Văn Hồng, Hiệu trưởng Trường Kinh tế, Đại học Phenikaa.

Với chủ đề “Xây dựng năng lực đổi mới sáng tạo: Vai trò của cơ sở đào tạo và chính quyền địa phương trong bối cảnh Việt Nam hiện nay. Các nội dung xoay quanh những vấn đề chính:

Một là, để đổi mới thực chất trong khu vực công, Việt Nam cần phát triển các năng lực cốt lõi gồm lãnh đạo đổi mới, năng lực số và dữ liệu, tư duy hệ thống và sáng tạo giải pháp. Lãnh đạo đổi mới sẽ giúp định hướng chiến lược, tiên đoán xu hướng và tạo môi trường khuyến khích sáng tạo. Bên cạnh đó, năng lực số và dữ liệu kết hợp với tư duy hệ thống giúp công chức ra quyết định hiệu quả, minh bạch và xây dựng các giải pháp phù hợp với thực tiễn. Đồng thời, năng lực hợp tác và đồng sáng tạo giữa chính quyền, doanh nghiệp, cơ sở đào tạo và người dân là yếu tố then chốt để triển khai các sáng kiến bền vững và nâng cao chất lượng quản trị công.

Hai là, vấn đề then chốt để tích hợp tư duy đổi mới vào đào tạo công vụ là chuyển trọng tâm từ truyền đạt kiến thức sang phát triển năng lực tư duy và giải quyết vấn đề sáng tạo. Đồng thời, cần kết hợp đào tạo lý thuyết với trải nghiệm thực tiễn, khuyến khích học viên thử nghiệm, phản biện và đồng sáng tạo, qua đó hình thành văn hóa đổi mới trong đội ngũ công chức.

Ba là, sự hợp tác giữa chính quyền địa phương, cơ sở đào tạo và các tổ chức quốc tế (như UNDP) sẽ tạo nền tảng quan trọng để nâng cao năng lực đổi mới ở cấp cơ sở, thông qua đào tạo, chia sẻ tri thức và nhân rộng các mô hình thực tiễn. Sự hợp tác này sẽ giúp hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo địa phương, nơi người dân vừa là trung tâm vừa là chủ thể của quá trình phát triển.

Bốn là, các cơ sở đào tạo và chính quyền địa phương cần tạo môi trường thuận lợi, khuyến khích thử nghiệm và học hỏi từ thực tiễn do người dân đề xuất; đồng thời, hỗ trợ về kỹ năng, công nghệ và kết nối các bên liên quan, giúp nhân rộng các sáng kiến thành những mô hình có thể áp dụng rộng rãi. Việc duy trì và lan tỏa tinh thần này sẽ hình thành văn hóa đổi mới sáng tạo gắn liền với nhu cầu và ý tưởng của cộng đồng địa phương.

Năm là, doanh nghiệp đóng vai trò quan trọng trong việc tạo áp lực đổi mới đối với chính quyền địa phương thông qua nhu cầu cạnh tranh, kỳ vọng về môi trường đầu tư minh bạch và dịch vụ công hiệu quả. Đồng thời, doanh nghiệp cũng hỗ trợ chính quyền nâng cao năng lực đổi mới sáng tạo bằng cách hợp tác triển khai các giải pháp công nghệ, cung cấp chuyên môn, chia sẻ dữ liệu và thực tiễn quản trị hiện đại. Sự tương tác này thúc đẩy chính quyền trở nên linh hoạt, sáng tạo và năng động hơn trong việc phục vụ người dân và doanh nghiệp.

Sáu là, Học viện Hành chính và Quản trị công coi xây dựng năng lực đổi mới sáng tạo cho cán bộ, công chức là nhiệm vụ then chốt để nâng cao hiệu quả quản trị công và phát triển bền vững. Thông qua đào tạo, bồi dưỡng tư duy sáng tạo, tư duy hệ thống và ứng dụng công nghệ số, Học viện tạo môi trường học tập, hợp tác và đồng sáng tạo, giúp đội ngũ công chức chủ động đổi mới, phục vụ người dân và xã hội tốt hơn.

Bảy là, các trường đại học đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng năng lực đổi mới sáng tạo cho sinh viên - lực lượng lao động tương lai, bao gồm cả công chức khu vực công. Thông qua kết nối đào tạo, nghiên cứu và ứng dụng thực tiễn, sinh viên được rèn luyện tư duy phản biện, tư duy hệ thống và kỹ năng giải quyết vấn đề sáng tạo. Đồng thời, môi trường học tập thúc đẩy hợp tác, đồng sáng tạo và khả năng thích ứng, giúp sinh viên sẵn sàng góp phần nâng cao hiệu quả quản trị công và phục vụ người dân. Bài học quan trọng nhất để hình thành văn hóa đổi mới là tập trung vào yếu tố con người, khuyến khích tinh thần học hỏi, thử nghiệm và chấp nhận rủi ro. Văn hóa đổi mới chỉ phát triển khi mỗi cá nhân và tổ chức được tự do sáng tạo, thử nghiệm giải pháp mới và học hỏi từ thất bại. Đồng thời, sự hợp tác, chia sẻ tri thức và đồng sáng tạo giữa nhà trường, cộng đồng và các bên liên quan là yếu tố then chốt để đổi mới trở thành thói quen và giá trị chung trong cả tổ chức và cộng đồng địa phương.